ALMANCA OKUMA KURALLARI- LESEREGELN IM DEUTSCHEN

05.02.2018- Montag

Der erste Unterricht

ALMANCA OKUMA KURALLARI- LESEREGELN IM DEUTSCHEN

Almanca genel olarak yazıldığı gibi okunur, fakat Almancanın kendine özgü bazı okunuş biçimleri söz konusudur. Bunlar şöyledir:

1- Ä- ä : Üzerinde inceltme işareti (Umlaut) bulunan /a/ ünlüsü, [e] olarak okunur.

       Yazılış - Okunuş

        Gäste    (geste)

2- aa : Uzun /a/ (a:) olarak okunur: Waage (va:ge)

Notiz 1: Ünlülerden sonra gelen (:) ünlünün uzun okunduğunu göstermektedir: (a:, e:, ı:, i:, o:, ö:, u:, ü: )

3- ai : (ay) okunur: Mai (may)

Notiz 2: Almancada bulunar ai, äu, ei, ie, eu gibi çift ünlüler Diphtong olarak adlandırılır ve bunlar devamlı bir arada kullanılır.

4- äu: (oy) okunur: Mäuse (moyze) - Fräulain (froylayn)

5- c : Yabancı sözcüklerde:

Notiz 3: kuşkusuz burada, diğerlerinde de olduğu gibi, adı geçen harfin bütün okunuş biçimlerini veremiyoruz. Almancaya yabancı dillerden alınan sözcüklerin okunuş biçimleri biraz karışıktır. Bu tür sözcüklerin bir kısmı yabancı dildeki gibi, bir kısmı Almanaya göre okunmakta, hatta bazı sözcüklerin birden fazla okunuş biçimleri de bulunmaktadır. Bu nedenle güçlük çekilen durumlarda “Duden Das Aussprachewörterbuch” sözlüğüne bakmayı öneriyoruz. Ayrıca burada şunu da hemen belirtelim ki, Almancayı öğrenmek isteyen biri hemen hemen her yerde istisnalarla karşılaşabileceğini unutmamalıdır.

a. /a, o, u/ ve ünsüzlerin önünde (k) okunur: Cocktail (kokteyl), Christ (krist)

b. /ä, e, i, y/ önünde (ts) okunur: Celsius (tselzius).

   Yabancı sölcüklerde yer alan /c/ ünsüzünün başka okunuş biçimleri de vardır: Cello (çelo; şelo), cedi (se:di), Chef (şef)

6- ch : /a, o, u/ gibi kalın ünlülerden sonra geldiğinde, gırtlaktan çıkan hırıltılı (h) sesi gibi okunur:

Noch (noh), Nacht (naht), Kuchen (ku:hın)

/e, i, ö, ü/ gibi ince ünlülerden sonra geldiğinde, mich (mih) sözcüğünde olduğu gibi önden çıkan ince (h) gibi okunur: dich (dih)

Yabancı sözcüklerin başında (k) olarak okunur: Charakter (karakta), Christ (krist).

7- chs : (ks) olarak okunur: sechs (zeks)

8- ck : (k) okunur: Stück (ştük)

9- dsch : (c) okunur: Dschungel (cungıl)

10- dt : (t) olarak okunur: Stadt (ştat)

11- e : /t, l, n/ gibi ünsüzlerden önce (ı) okunur: bewertet (bevertıt), sagen (za:gın), Tafel (ta:fıl)

12- ee : Uzun /e/ (e:) olarak okunur: Tee (te:)

13- ei : (ay) okunur: dein (dayn)

14- eu : (oy) olarak okunur: heute (hoyte)

15- ey : (ay) okunur: Meyer (maya)

16- g : Türkçedeki gibi genel olarak (g) okunan bu harf, sözcük sonundayken önünde bir ünlü varsa (/i/) hariç (k) olarak okunur:

Tag (ta:k)

Yabancı sözcüklerde (j) olarak da okunur: Garage (gara:je)

17- h : Sözcüğün ve hecenin başında (h) okunur: Hund (hunt)

Ancak bu harf sözcüğün ortasında ve sonunda bulunduğu zaman hiç okunmaz ve kendinden önce gelen ünlüyü uzatır: Bahn (ba:n), fahren (fa:rın), ihm (i:m)

18- ie : Uzun /i/ (i:) okunur: Liebe (li:be), sieben (zi:bın)

19- ig : -ig soneki, sözcüğün ya da hecenin sonunda ich (ih) biçiminde okunur: wenig (ve:nih), neuigkeit (moyihkayt)

-ig’den sonra bir ünlü geldiğinde veya –ig’den sonraki hecede /ch/ bulunduğunda (g) ya da (k) olarak okunur. Heutige (hoytige), Königin (kö:nigin), königlich (kö:niklih)

20- j : (y) okunur: jung (yung), Jude (yu:de)

Türkçedeki (j) sesi, Almancada yabancı kökenli sözcüklerde ön- ve içseste /g/ ve /j/ bulunan sözcüklerde yer alır. Garage (gara:je), Genie (jeni), Journalist (jurnalist)

21- ng : Genizden söylenir. (g) oldukça hafif okunur: Ring (ring), Junge (yunge)

22- oo : Uzun /o/ (o:)  olarak okunur: Boot (bo:t)

23- pf : Her iki ünsüz de okunmaktadır. Pfeil (pfayl)

24- ph: Sadece yabancı sözcüklerde (f) olarak okunur: Philologie (filologi:)

25- q : /u/ ile birlikte (kv) okunur: Quatsch (kvaç)

26- r : Sözcük sonunda kısa (a) okunur: dir (di:a), aber (a:ba)

           Sözcük sonunda olmayan /r/’ler genellikle gırtlaktan söylenir. Ancak Türkçedeki gibi dille de söylenir. /r/’nin bu farklı telaffuz biçimleri kişiye, kişinin yaşına, cinsine, nereli olduğuna göre değişmektedir.

27- s : Ünlünün önünde (z) okunur: Sohn (zo:n), sein (zayn)

           Sözcük başında /s/’den sonra /p, t/ geldiğinde (ş) okunur: Sport (şport), Spiegel (şpi:gıl), einsteigen (aynştaygın), Stein (ştayn)

           Sözcük içinde ya da sonunda (s) olarak okunur: das (das), Gast (gast), Fenster (fensta), Küste (küste)

28- sch : Schule (şu:le), Türkisch (türkiş)

29- ss : (s) okunur: Her iki /s/ ünsüzü de biraz çıkmaktadır: wissen (vissın), küssen (küssın)

30- β : /β/ (scharfes es) iki /s/ ünsüzüne denktir. İki ünlü arasında bulunursa ilk ünlü uzun okunur: Fuβ (fu:s), Straβe (ştra:se), auβen (ausın)

31- tion: (sio:n) ya da (syo:n) biçiminde okunur: information (informasyo:n)

32- tsch : (ç) okunur: Deutsch (doyç)

33- tz : (ts) olarak okunur: sitzen (zitsın)

34- v : Almanca kökenli sözcüklerde (f) okunur: Volk (folk), voll (fol)

      Yabancı sözcüklerin başında ya da ortasında (v) okunur: Vase (va:ze), Verb (verb)

35- w : (v) olarak okunur: wenn (ven), wohin (vohin)

36- x: (ks) olarak okunur: Taxi (taksi)

37- y: Yabancı dillerden alınan sözcüklerde yer alan bu harf (ü) olarak okunur: Physik (füzi:k), Symbol (zümbo:l)

38- z : (ts) biçiminde okunur: Zeitung (tsaytung), zurück (tsurük)

Bütün bunların dışında şunlara da dikkat etmek gerekir:

Hecenin sonunda ve diğer bir ünsüzün önünde yer alan /b,d,g/ > (p), (t), (k) olarak okunur:

b> (p)   Lob   (lo:p)              Korb (korp)

d> (t)    Kind  (kint)             lebt   (le:pt)

g>(k)    Zug    (tsu:k)            liegt  (li:kt)

Ancak sıkça belirttiğimiz gibi Almancada istisnalarla karşılaşmak mümkün. Örneğin /g/, sözcük sonundayken önünde /n/ ünsüzü bulunuyorsa (g) olarak, /i/ ünlüsü bulunuyorsa (ih) olarak okunur:

Rechnung (rehnung), eilig (aylih). Fakat –ig’den sonra bir ünlü geldiğinde /g/ yine (g) olarak okunur: ewig (e:vih) fakat ewige (e:vige).

İki ya da daha fazla ünsüzden (Konsonant) önce gelen ünlüler (Vokal) daima kısa okunur. Bu ünsüzler mm, nn, pp, ss, tt şeklinde aynı, lt, mpf, tsch şeklinde birbirinden farklı da olabilir:

schwimmen (şvimın)                       Mutter (muta)

denn (den)                                        Zelt (tselt)

Puppe (pupe)                                   Sumpf (zumpf)

Wasser (vasa)                                  Tratsch (traç)

Açık hecelerde ya da ünlüden sonra tek ünsüz bulunuyorsa ünlü uzun okunur:

ja (ya:)                                                 Lid (li:t)

Vater (fa:ta)                                         Schule (şu:le)

graben (gra:bın)                                   Löwe (lö:ve)

lesen (le:zın)                                        müde (mü:de)

Lob (lo:p)

-el, -eln, -em, -en, -ed, -end, -et ile biten sözcüklerdeki /e/ ünlüsü (ı) olarak okunur. Hatta bazılarında hiç okunmaz:

kommen (komın)                                  wartet (vartıt)                lächeln [leh(ı)ln)

Atem (a:tım)                                         werdet (verdıt)

Tafel (ta:fıl)                                         lachend (lahınd)

Notiz: Sonuç olarak vurgulamak gerekirse, Almanca okunuş biçimlerinde istisnalar ve kurala uymayan durumlar her zaman mümkündür.

Quelle: MODERN ALMANCA- Prof. Dr. Dursun ZENGİN